KONTRASEPSİYON (AİLE PLANLAMASI)
Aile planlaması çiftlerin istediği zaman sağlıklı bir gebelik ile çocuk sahibi olabilmeleri ve istenmeyen gebeliklerin önlenmesini içerir. İstenmeyen gebeliklerin önlenebilmesi için bir takım farklı yöntemler vardır. Bu yöntemler 6 grup içerisinde toplanabilir.
1-Doğal yöntemler
Herhangi bir ilacın kullanılmadığı yöntemlerdir. Aralarında en sık kullanılanlar; yumurtlama dönemlerinde ilişkiden kaçınma (takvim yöntemi), geri çekme yöntemleridir.
- Takvim Yöntemi: Adet düzeni içerisinde gebeliğin oluşması için mutlak gereken olaylardan biri kadının yumurtlamasıdır. Normalde 28 günde bir adet gören bir kadın ortalama adetin 14. gününde yumurtlar. Bu dönem hesaplanırken adet kanamasının ilk günü adetin ilk günü olarak kaydedilir. Bu dönemde yani yumurtlama döneminde cinsel ilişkiden kaçınma istenmeyen gebelikleri engelleyebilir. Fakat çok başarılı bir yöntem olduğu söylenemez. Birincisi yumurtlama dönemi her zaman standart olmayabilir. Birçok kadın bazı dönemlerde daha erken veya daha geç yumurtlayabilir. İkincisi önceki bir ilişkiden kalan spermler kadın üreme sisteminde 3 güne kadar yaşamını sürdürebileceği için istenmeyen bir gebelik oluşabilir.
- Geri çekme Yöntemi: Penisin boşalma öncesi vajinadan geri çekilmesidir. Bu yöntemde çok sık kullanılan fakat son derece başarısız bir yöntemdir. Çiftlerin cinsel hayatını olumsuz etkilediği gibi, yöntemin uygulanabilirliği çok zordur.
- Emzirme Dönemi: Emzirme döneminde salgılanan süt hormonu (Prolaktin) kadın üreme sisteminin düzenli çalışmasını ve yumurtlamayı sağlayan hormonların çalışmasını engeller. Böylece yumurtlama engellenmiş olur. Genel kural olarak emzirmeyen veya kısmı emziren kadınlar doğum sonrası 3. hafta, tam emziren kadınlar ise doğum sonrası en geç 3. ayda korunmaya başlamalıdır. Emziren kadınlarda sütün kalite ve miktarını azaltabileceği için östrojen içeren doğum kontrol hapları kullanamaz. Bu kadınlarda progesteron içeren doğum kontrol hapları, rahim içi araçlar (spiral) veya prezervatif (kondom) gibi bariyer yöntemler kullanılabilir.
2-Bariyer Yöntemler
- Kondom (Prezervatif): Doğru kullanıldığında başarılı bir yöntemdir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucudur. İlişki öncesi takılmalı ve erkek boşalmasından sonra hemen çıkarılmalıdır.
- Diyafram ve Servikal Başlık: Kadınlar tarafından kullanılan bariyer yöntemlerdir.
- Spermisitler: Spermleri hareketsiz kılıp parçalanmasına neden olan kimyasal bileşenlerdir. Diğer bariyer yöntemler ile kullanılması başarı şansını artırır.
3-Rahim İçi Araçlar RİA (Spiral)
- Bakırlı RİA: Ortalama 10 yıl etkilidir.
- Levonorgestrel Salgılayan Rahim İçi Araç (Hormonlu Spiral- Mirena):
4-Hormonal Yöntemler
- Doğum Kontrol Hapları (Kombine Oral Kontraseptifler)
- Yanlız Progesteron İçeren Haplar (Cerazette - Minipill)
- Enjektabl Koruyucular (Depo Provera)
- Ciltaltı İmplantları (İmplanon)
5-Acil Kontrasepsiyon
6-Cerrahi Yöntemler